Özgür Sapancı
Yılmaden Holding Maden Arama Müdürü, MAusIMM, FSEG, UMREK (CP)
Numan Yılmaz
Yılmaden Holding Eti Krom AŞ Proje Jeoloğu
Ülkemizde 1800’lü yıllardan beri aranan ve işletilen kromit cevheri, yıllar boyunca önemli yatırımlar yapılarak üretilmiş ve maddi girdi sağlanmıştır. Türkiye’nin jeolojik konumu dolayısı ile yer aldığı tetis metalojenik kuşağı içerisinde, tetis ve neo tetis okyanuslarının kapanımı ile oluşmuş olan geniş ofiyolit kütleleri yer almaktadır. Batı tetis metalojenik yöresi Türkiye, Arnavutluk, Yunanistan, Sırbistan ve Makedonya ülkelerinin üzerinde yayılım gösterirken, dünyanın en büyük üçüncü kromit üreticisi olarak podiform kromit yataklarından gerçekleştirilen üretim ile 2017 yılında 1,8 Mt kromit üretimi Türkiye ve Arnavutluk’ta gerçekleştirmiştir. Türkiye’de birçok yerli ve yabancı menşeli madencilik firmaları kromit üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu yazı, ülkemiz için oldukça önemli olan kromit madenciliği faaliyetlerinin devamının sağlanmasının olmazsa olmazı olan maden arama faaliyeti süreçlerini ve metodolojisini özetleyecektir.
Maden arama faaliyetleri, kompleks ve sıralı süreçlerden oluşan ve sonunda kaynak belirleme aşamaları ile sona eren işler bütünüdür. Söz konusu süreçler ve içerik, aranılan madenin özelliklerine göre değişiklik gösterebilmektedir. Değerli metaller, metalik madenler ve endüstriyel hammaddeler için arama süreçleri çok farklı ilerlerken, değerli metallerin kendi içlerinde de arama metodolojileri, yatak tipi, oluşum özellikleri, cevherleşmenin yaşı, bulunduğu metalojenik kuşak gibi ek çok özelliğe göre farklılık gösterecektir. Bu nedenle de kromit cevheri aramacılığının özellikle podiform tip yataklarda nasıl yürütülebileceği özel olarak tanımlanmalıdır. Podiform tip kromit cevherleşmeleri çoğunlukla düzensiz şekiller ve lensler şeklinde oluşmaktadır. Cevherleşmeye ilişkin belirlenen pek çok parametreye rağmen, yer altında veya galerilerde haritalanan kromit cevherleşmelerinin yönelimlerinin doğru belirlenmesi ile ancak cevher kütlesinin keşfi sağlanabilir.
Mevcut bir kromit cevheri içeren ruhsat sahasında arama süreçleri dokümantasyon çalışmaları ile başlar, henüz çalışma alanında fiziksel olarak arama faaliyetleri yürütülmeden bu yöreye ait kaynakların, eski çalışmaların derlenmesi ve irdelenmesini kapsamaktadır. Takiben, ruhsat sahasına ait genelleştirilmiş jeolojik haritalama çalışmaları, ilksel keşif amaçlı kayaç numunelerin alınması, potansiyel cevher zonlarının belirlenmesi, potansiyel alanlarda ayrıntılı jeolojik haritalama çalışmalarının yapılması, yarma çalışmaları, detay kayaç-cevher örnekleme çalışmaları, jeofizik (manyetik-gravite) çalışmaları, sondaj çalışmaları, loglama ve örneklemelerin yapılması ve kaynak modelleme çalışmaları ile sona erer.
Yazının devamı Madencilik Türkiye Dergisi 94. sayı 84. sayfadadır.
Yazının devamını buradan okuyabilirsiniz.
