Doğal kaynaklar (toprak, su, biyokütle, fosil yakıtlar, metaller ve metalik olmayan mineraller), tüm ekonomilerin ve toplumların üzerine kurulduğu temeldir ve bu kaynakların sürdürülebilir yönetimi, yoksulluğun sona erdirilmesi ve eşitsizliklerin azaltılması açısından kritik öneme sahiptir. Bunlar aynı zamanda iklim değişikliğinin en kötü etkilerinden kaçınmak için küresel sera gazı emisyonlarının 2030 yılına kadar neredeyse yarı yarıya düşmesi ve sonuçta Net Sıfır’a ulaşması için de gereklidir. Ayrıca 2050 yılına kadar sıcaklık artışının 2°C’nin altında kalması için rüzgâr enerjisi, güneş enerjisi ve daha fazlası için 3 milyar tonun üzerinde enerji geçiş minerallerine ve metallerine ihtiyacımız olacağı bildirilmiştir. Gelişmekte olan tüm ülkelerde temiz enerji sağlamak için altyapının genişletilmesi ve teknolojinin ilerlemesi hem büyümeyi teşvik edecek hem de çevrenin korunmasına yardımcı olacaktır. Günlük hayatımızı kolaylaştıran tüm teknolojik cihazlar, çeşitli enerji kaynaklarından faydalanmakta ve 1970’li yıllarda enerji kaynaklarının temini
ile ilgili sorunlar, farklı enerji kaynaklarına, bunların depolanmasına ve kullanımına olan ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. Lityum iyon pil (LİP) teknolojisinin, katı yakıt hücreleri, rüzgâr
enerjisi, elektrikli çekiş motorları, fotovoltaik teknoloji, robotlar, dronlar, 3D yazdırma, katkılı üretim ve dijital teknolojiler gibi 9 anahtar teknolojinin başta yenilenebilir enerji,
e-mobilite, savunma ve uzay gibi stratejik sektörlerde kullanılması LİP’lerin katlanarak artan bir oranda tüketilmesi ve birçok endüstri için gerekli bir hammadde haline gelmesine
yol açmıştır.
LİP teknolojisi çok çeşitli uygulamalara yönelik çok yönlü bir enerji depolama cihazı olarak özellikle yüksek enerji-ağırlık oranları, yüksek açık devre voltajı, düşük kendi kendine deşarj oranı, düşük hafıza etkisi ve kullanılmadığı zaman yavaş şarj kaybı gibi üstünlükleri nedeniyle kendini kanıtlamış ve şu anda taşınabilir tüketici elektroniklerin (TTE) yanı sıra elektrikli araçlar (EA’lar) pazarına da hakim olmaktadır. Teknolojik yeniliklerin ve pazarın genişlemesi, elektronik cihazların sık sık değiştirilmesine katkıda bulunarak LİP üretiminde büyük bir artışa neden olmaktadır. Bu nedenle, LİP’ler 21. Yüzyılın en fazla büyüyecek alanlarından birini temsil etmektedir. Küresel LİP pazarı 2021’de 44,5 milyar ABD dolar iken 2028’de 193 milyar ABD dolarına ulaşması beklenmektedir. EA pilleri, TTE pillerle karşılaştırıldığında daha uzun süre dayanacak şekilde tasarlanmaktadır ve genellikle 8 yıl garantiyle piyasaya sunulmaktadır. Ortalama ömrü üç yıl olan telefon bataryaları, geri dönüşüm döngüsüne elektrikli araçlara göre daha hızlı girmektedir. Fakat, EA’larda kullanılan bataryaların miktar ve hacimleri düşünüldüğünde önümüzdeki 5-10 yıllık süreçte bu sayıların katlanarak artması beklenmektedir. Sürdürülebilirlik açısından bakıldığında, “Azalt, Yeniden Kullan ve Geri Dönüştür” 3R Yaklaşımı Dünyada en yaygın kabul gören bir yaklaşımdır. Temiz enerjiye geçiş hız kazandıkça ABD, AB, Kanada ve Avustralya tarafından kritik hammaddeler olarak sınıflandırılan ve lityum iyon bataryaların en önemli bileşenleri olan kobalt (Co), lityum (Li), nikel (Ni), bakır (Cu), alüminyum (Al) ve grafite olan ihtiyaç, gelecekte daha da fazla kullanılacak bu ham maddelere ulaşmak için verimli bir geri dönüşüm stratejisinin izlenmesinin önemini ortaya çıkarmıştır. 2026 yılında küresel elektronik geri dönüşüm pazarının %12,7’lik bileşik yıllık büyüme oranı ile 65,8 milyar dolara yükselmesi beklenmektedir. Enerji verimliliğine, yeşil teknolojiye ve düşük karbon geleceğine doğru geçiş için kritik minerallere olan talebin 2050’de iki katına çıkacağı ve ülkelerin bu minerallere güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde erişmesinin çok önemli olduğu bildirilmektedir. Bu sebeple, LİP’lerdeki metallerin ve diğer bileşenlerin geri kazanılmasını sağlayacak teknolojilere acil ihtiyaç vardır.
Detaylar Madencilik Türkiye Dergisi’nin 119.sayısındadır.
