Ülkemizin en önemli maden üreticilerinin başında gelen ve yaptığı yatırımlarla ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayan Eti Bakır’ın Genel Müdürü Asım Akbaş ile
Şirket’in çalışmaları, yeni projeleri, yeni yatırımları ve ülkemiz madencilik sektörü üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.
Eti Bakır olarak ülkemizdeki faaliyetleriniz hakkında bilgi verebilir misiniz?
Doğal kaynakların ekonomiye kazandırılmasında yarım asırlık tecrübeye sahip olan
Eti Bakır, Ar-Ge ve teknoloji yatırımlarıyla sektördeki öncü faaliyetlerini sürdürüyor. Yaptığı üretimle cari açığın kapanmasına büyük katkıları olan Türkiye’deki 8 tesisimizle, üretim yaptığımız bölgelerde yeni istihdam kaynakları yaratıyoruz. Türkiye’de cevherden katot bakır üretebilen tek tesise sahip şirketimizle, güvenli ve güvenilir bir şekilde doğal kaynaklarımızı modern yaşamın kullanımına sunuyoruz.
Ülkemizde bulunan işletmeleriniz ile ülkemizin bakır ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılıyorsunuz. Bu işletmelerinizdeki güncel üretim ve istihdam verileri nelerdir? Bu projeler ile ilgili geleceğe yönelik planlarınız nelerdir?
Adıyaman işletmemizde yıllık 159 bin ton bakır konsantresi üretiyoruz. Cevher öğütme ve flotasyon tesislerimizin bulunduğu Adıyaman’da 459 kişi çalışıyor. 4.808 metrelik
teleferik hattıyla çevreye uyumlu taşıma sistemi bulunan Cerattepe’de yılda 82.000 ton bakır konsantresi karşılığı cevher üretiliyor. Buradaki cevher, Murgul İşletmemizde
konsantre bakır haline getirilerek Samsun’a gönderiliyor. Cerattepe’de 246 arkadaşımız çalışıyor. 960 metre derinliğiyle Türkiye’nin en derin bakır madeni olan Küre İşletmemizde yılda 170 bin ton bakır konsantresi üretiyoruz. Ürettiği bakırla ülkemizin ihtiyacının yaklaşık %9’unu karşılayan Küre İşletmesi’nde 760 kişiye istihdam sağlanıyor. Türkiye
Cumhuriyeti’nin işletmeye açılan ilk bakır madeni olan Murgul’da yılda 45 bin ton bakır konsantresi üretiyoruz. Burada 540 arkadaşımız çalışıyor. Metalik madenlerde dik kule sistemiyle kurulan ilk tesis olan Siirt İşletmemiz, yılda 90.000 ton konsantre bakır üretiyor. Buradaki istihdam rakamımız ise 806. Elazığ’da yatırımı devam eden bir işletmemiz var.
Hayata geçtiğinde yılda 130 bin ton bakır konsantresi üretilecek tesiste 750 kişi istihdam edilecek. Artık üründen geri kazanarak kobalt üreten tek tesis olan Mazıdağı Metal
Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisimiz, 5 ana fabrika ve 12 yardımcı üretim tesisinden oluşuyor. 1,2 milyar dolarlık yatırım bedeliyle bölgenin en büyük özel sektör yatırımı
olan tesisimizde yıllık 2.500 ton kobalt üretiyoruz. Burada ürettiğimiz kobalt, İngiltere, Widnes’taki ICoNiChem tesisimizde uç ürünlere dönüştürülerek daha katma değerli hale
getiriliyor. Yıllık 400 bin ton DAP gübresi üretim kapasitesi de bulunan Mazıdağı tesisimizde 1.460 kişi çalışıyor. Türkiye’nin tek bakır izabe tesisi olan Samsun’da ise yıllık 70 bin
ton katot bakır üretimimiz bulunuyor. %99,99 saflıkta katot bakır üretim kabiliyetine sahip tesisimizde 600 bin ton da amonyum sülfat gübresi üretimimiz var. Samsun’da 945 kişi
çalışıyor.
Bunların dışında İzmir Halıköy’de bir antimuan üretim tesisimiz bulunuyor. Yılda 1.400 ton antimuan konsantresi üretilen tesisimizde 182 kişi istihdam ediliyor.
Bildiğiniz gibi Kırgızistan’da bir altın madenimiz de mevcut. Orta Asya’daki ilk Türk madencilik yatırımı olan Tereksay İşletmemizin 32 tonluk metalik altın rezervi bulunuyor. Kırgız Altın AŞ’nin %25 ortak olduğu tesisimizde 1.550 kişi çalışıyor.
Ülkemizin cevherden katot bakır üreten tek tesisi olan Samsun Bakır İzabe Tesisi ile ilgili bilgi verebilir misiniz? Güncel üretim kapasitesi nedir? İlerleyen dönemde kapasite artışı planlarınız mevcut mudur? Ülke içerisinde yeni bir katot bakır üretim tesisi planlıyor musunuz?
Samsun İzabe Tesisimizde yılda 70 bin ton katot bakır üretiliyor. Kapasite artış planımız vardı ve bunu gerçekleştirdik. Kapasite artışı ve verimlilik iyileştirmeleri için 2024 Temmuz ayında planlı bakım duruşumuzu yaptık. Eylül ayında yeniden üretime başlayan tesiste modernizasyon gerçekleştirdik ve kapasitemizi de %15 artırdık. Bu kapasite artırımını Elazığ’da yatırımı süren yeni tesisimiz için yaptık. Halihazırda yasal değerlerin altında olan emisyon değerlerimizi de ilave olarak %8 düşürdük. Şu anda yeni bir katot bakır üretim tesisi düşünmüyoruz ancak gelecek yıllarda yine Samsun’da kapasite artırımları yapabiliriz.
Geçtiğimiz yıllarda gerçekleştirdiğiniz anlaşma ile bünyenize kattığınız Halilağa projesi ile ilgili çalışmalarınız hakkında bilgi verebilir misiniz? Bu projenin geleceğine yönelik yol haritasını paylaşabilir misiniz?
Halilağa Bakır Madeni faaliyete başladığında Türkiye’nin her yıl 200 milyon dolarlık bakır ithalatının önüne geçmiş olacağız. 2 yıl hazırlık ve inşaat dönemi, 15 yıl işletme dönemi ve
2 yıl da kapatma dönemi olarak 19 yıllık proje ömrüne sahip projede 3,3 milyon metrekarelik tarım arazisinin sulanmasını sağlayacak 3 milyon metreküplük iki gölet yapacağız. Halilağa Bakır Madeni, yer altı suyu kullanmayan nadir sanayi tesislerinden biri olacak. İnşaat aşamasında 2.000, işletme döneminde ise 1.000 kişiye istihdam sağlayacağız.
Elazığ projenizde hangi aşamalardasınız? Buralardaki çalışmalarınız hakkında bilgiler verebilir misiniz?
Elazığ’daki projemiz hızlı ilerliyor; 2026’da üretime başlamayı planlıyoruz. Burada 350 milyon dolarlık bir yatırımla cevher işleme ve flotasyon tesisi kuracağız.
Yazının Devamı Madencilik Türkiye Dergisi’nin 123.sayısındadır.
