DBC sondaj, tij imalatında uzun yıllardan beri gerçekleştirdiği AR-GE çalışmaları sonucunda ulaşmış olduğu teknoloji sayesinde dünyadaki birçok pazarda ana tedarikçi durumuna
gelmiştir. Artan talebi karşılamak için sadece sondaj tijlerinin üretileceği yeni bir fabrika yapılması kararı alınmış ve 12.500 m2 kapalı alana sahip fabrikanın inşaatı bitmiştir.
Günümüzün sondaj müteahhitleri kârlılığı korumak için işletme maliyetlerini düşürmeye odaklandığından, sondaj tij maliyetlerini düşürmenin en iyi yolu; düşük fiyattan ziyade
metre başına en düşük maliyete sahip tijleri satın almaktır.
Daha düşük bir fiyata düşük kaliteli tij satın almak uzun vadede daha pahalıdır. Tipik bir elmas karot alma işleminde, sarf malzemeleri bir yüklenicinin işletme maliyetlerinin yalnızca
yüzde 5 ila 10’unu oluşturur. Bir sondaj takımını düşürmek veya daha da kötüsü, arızalı bir tij nedeniyle bir kuyuyu kaybetmek, sarf malzemesi maliyetlerini iki katına kadar çıkarabilir.
Kuyu derinliği, sert oluşumları kesmek için gereken dönme kuvvetleri ve kuyunun yön gereksinimlerinin bir sonucu olarak sondaj tijlerine birçok farklı gerilim uygulanır. Bu nedenle, malzeme seçimi ve üretim süreçlerine çok dikkat edilmelidir.
Hammadde seçerken, nihai ürünün performansını etkileyecek aşağıdakileri etkenleri göz önünde bulundurmak önemlidir:
- Kimyasal yapı, bitmiş ürünün ne kadar güçlü olacağını belirleyecektir. Malzeme özellikleri, sertliği ve ayrıca ısıl işlem kabiliyetini belirleyecektir. Bu genellikle, daha yüksek akma ve çekme mukavemetleri gerektiğinden üst kaliteli çelik malzeme seçilir.
- Çelik borunun üretim süreci, boyutlarını ve derinlik kapasitesini etkileyebilir. Dikişsiz boru daha iyi bir yüzey kalitesi sunarken, kusurlardan kaynaklanan erken arızaların azaltılmasını sağlar.
- Çelik fabrikasındaki üretim sırasında boruların esnekliği azalır ve gerilme giderme işleminin uygulanması gerekir. Malzemede oluşan gerilimi azaltmak için tüm uzunluk boyunca düşük sıcaklıklarda ısıl işleme tabi tutulur.
- Sondaj tijleri ile ilgili olarak belirtilen çekme ve akma dayanımı değerleri, malzemenin daha derin, saptırılmış ve/veya büyük boyutlu deliklerin ek tork gereksinimlerine maruz kaldığında hasarın oluşabileceği ölçümlerdir. Çekme dayanımı kopma olmadan sondaj tijinin dayanabileceği maksimum yükü ifade eder ve akma dayanımı ise deformasyon olmadan çıkılabilecek maksimum yük değerini belirler.
Sondaj tijlerinin gerilim altında kırılmadan esneme kabiliyeti önemlidir. Derin sondaj uygulamalarında takım dizisinin ağırlığı delici matkap üzerindeki aşırı ağırlığı önlemek
için genellikle sondaj makinası tarafından askıya alınır. Her bir tij bağlantısı kuyu içinde alt kısımda yer alan takım dizisinin ağırlığını taşıyabilmeli ve ayrıca karotu koparmak için
gerekli çekme kuvvetine de dayanabilmelidir.
Detaylar Madencilik Türkiye Dergisi’nin 118.sayısındadır.
