Dünya nüfusunun hızlı artışı sonucunda çevre kirliliğinin giderek artması ve doğal kaynakların hızla tüketilmesi, inşaat sektöründe “çevre dostu (sürdürülebilir) yapılar” konusunu gündeme getirmiştir. Bu durum, çevre dostu yapıların imalatında kullanılan yapı malzemelerinin üretimi esnasında ortaya çıkan yaşam döngü değerlendirilmesini önemli hale getirmiştir.
Avrupa Birliği (AB), 11 Aralık 2019 tarihinde açıkladığı Avrupa Yeşil Mutabakatı ile 2050 yılında iklim-nötr ilk kıta olma hedefini ortaya koyarken; aynı zamanda sanayisinin dönüşümünü gerektiren yeni bir büyüme stratejisi benimseyeceğini ve tüm politikalarını iklim değişikliği ekseninde yeniden şekillendireceğini açıklamıştır. Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamındaki ilgili tüm eylemler, enerji, ulaşım, sanayi, finans, inşaat, tarım dahil AB ekonomisini yeniden şekillendirecek ve her geçen yıl ivme kazanacak bir dönüşümün temellerini teşkil etmektedir.
Dünyadaki tüm bu gelişmeler ışığında, bir başka deyişle küresel olarak çevre bilincinin gelişmesiyle, ürün, hizmet ve sistemlerin çevreye olan olumsuz etkilerinin belirlenmesine/ tahmin edilmesine yönelik yeni yöntemler ortaya çıkmıştır. Bunlara örnek olarak, Yaşam Döngü Değerlendirmesi (Life Cycle Assessment-LCA), Sürdürülebilirlik Değerlendirmesi (Sustainability Assessment), Stratejik Risk Analizi (Strategic Environmental Assessment-SEA), Çevresel Etki Değerlendirme (Environmental Impact Assessment-EIA), Çevresel Risk Değerlendirme (Environmental Risk Assessment-ERA), Entegre Etki Değerlendirme (Integrated Impact Assessment), Maliyet-Fayda analizi (Cost-Benefit Analysis-CBA), Malzeme Akış Analizi (Material Flow Analysis-MFA), Ekolojik Ayak İzi (Ecological Footprint), Karbon Ayak İzi (Carbon Footprint) gibi yöntemler verilebilir (Finnveden vd. 2009).
Bu yöntemlerden biri olan Yaşam Döngü Değerlendirmesi (YDD), bir ürün veya hizmetin üretiminde kullanılacak ham maddenin elde edilmesinden başlayıp, ilgili tüm üretim, nakliye, kullanım ve kullanım sonrası atık ile yaşam sonu sürecini de kapsayan tüm aşamalardaki çevresel etkileri belirlemek için kullanılmaktadır. YDD çalışmalarında uygulanacak tüm adımlar için ISO 14040 Çevre Yönetimi-Hayat Boyu Değerlendirme İlkeleri ve Çerçeve ile ISO 14044 Çevre Yönetimi-Hayat Boyu Değerlendirme-Gerekler ve Kılavuz isimli standartları hazırlanmış ve yayımlamıştır.
Yazının devamı Madencilik Türkiye Dergisi’nin 114.sayısındadır.
