Maden arama ve kaynak tahmininde Yetkin Kişi’nin (YK) rolü, çalışmanın endüstri standartlarına ve düzenleyici yönergelere uyması ve proje bulgu bütünlüğünü koruması açısından yaşamsal önem taşır. UMREK (Türkiye), JORC (Avustralya), NI 43-101 (Kanada), gibi ulusal ve diğer küresel raporlama kodlarına göre hazırlanacak projelerde YK’nin projeye katılımı, keşif verilerinin ve kaynak tahminlerinin nitelikli ve yetkin bir uzman tarafından onaylanmasını gerektirdiğinden zorunludur.
Bu makale, özellikle YK’nin yokluğunda proje sahipleri tarafından bir programın başlatılması durumunda, YK’nin projeye nasıl etkili ve verimli bir şekilde katılımını inceleyecektir. YK’nin temel işlevlerini, erken ve geç aşama katılımının yararlarını, risklerini ve var olan programlara sorunsuz entegrasyon sağlamak için en iyi uygulamaları anlatacaktır.
Yetkin Kişi Gereksinimi ve Erken Katılımın Yararları
Yetkin Kişi, keşif ve kaynak tahmini sırasında yürütülen teknik çalışmaları onaylamak için gerekli niteliklere, deneyime ve geçerli bir profesyonel kurum üyeliğine sahip kişi olarak
tanımlanır. Projenin başarısını etkileyebilecek risklerden kaçınmak için YK’yi keşif programına en erken evrelerde katmak en doğrusudur. YK’nin katılımıyla en iyi endüstriyel uygulamaların projeye en başından itibaren yerleştirilmesi sağlanır. YK’nin katıldığı projedeki temel sorumlulukları şunlardır:
Verileri gözden geçirme ve doğrulama: YK, keşif verilerinin doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlar ve kullanılan yöntemlerin ve tekniklerin kabul görmüş endüstri standartlarına uyup uymadığını değerlendirir.
Kaynak tahmini: YK, tahminlerin doğru ve güvenilir olmasını sağlamak için istatistiksel ve jeoistatistiksel yöntemler kullanarak mineral kaynaklarının boyutunu ve kalitesinitahmin etmekten sorumludur.
Mevzuat standartlara/yönergelere uyum: YK, tüm raporlamaların, mineral kaynakları ve rezervleri için yetkili bir kişinin onay vermesini zorunlu kılan UMREK, JORC, PERC, NI
43-101, ya da SAMREC gibi ilgili ulusal ve uluslararası kodlara uymasını sağlar.
Bağımsız değerlendirme: YK’nin temel işlevlerinden biri, verilerin ve sonuçların bağımsız ve tarafsız bir değerlendirmesini sunmak, raporlama sürecinde saydamlık ve güvenilirlik sağlamaktır.
Herhangi bir keşif programında, YK’nin katılımı, verilerin yalnızca teknik olarak sağlam olmasını değil aynı zamanda yasal ve düzenleyici yükümlülükleri de karşılamasını sağlamak
için kritik öneme sahiptir. Bu, özellikle proje kaynak tahmin aşamasına geçtiğinde, mineral kaynağının güvenilirliğinin doğrudan yatırımcı güvenini ve proje finansmanını etkileyebileceği durumlarda öne çıkar.
YK’nin keşif programına erken katılmasıyla önemli avantajlar elde edilir. Erken katılım, güvenilir ve endüstri standardında tutarlı veriler sağlamak için titiz protokoller uygulayarak, veri toplama süreçlerinin kolaylaştırılmasını sağlar. YK’nin keşif sürecini en başından denetlemesiyle, önemli verileri kaçırma ya da yanlış kaydetme riski en aza indirilir ve maliyetli olan yeniden çalışma olasılığı azaltılır. Ek olarak, erken YK katılımı yatırımcılara ve paydaşlara projenin yüksek bir standartta yönetildiğini, çekiciliği artırdığını ve finansmanı kolaylaştırdığını gösterir.
Yazının Devamı Madencilik Türkiye Dergisi’nin 122.sayısındadır.
