Çeşitli endüstrilerde özellikle madenlerdeki çalışma ortamlarında, ortamın doğası gereği patlama açısından pek çok risk bulunmaktadır. Patlayıcı gaz, buhar, sis veya toz içeren proseslerin tehlike yaratmasını önlemek için öncelikle prosesin patlayıcı içermemesi için tedbir alınmakta, tedbir alınamıyor ise ateşleme kaynakları özel tasarımla tehlikesiz hale getirilmeye çalışılmaktadır. Ateşleme kaynağını çoğunlukla elektrikli aletler barındırdığından, “ex-proof” veya “patlayıcı ortamlar ve alınan önlemler” denilince akla hemen elektrikli aletler gelmektedir. Halbuki günümüzde ve özellikle ATEX devriminden sonra ex-proof olayının yalnızca elektrikli aletlere özgü olmadığı kesin olarak ortaya konmuştur. Özellikle değinmemiz gerekir ki bir makinede yer alan elektrikli ex-proof bileşenlerinin sertifikalı olması o makineyi ex-proof özellikli yapmamaktadır. ATEX direktifi kapsamında atıf yapılan birçok standardın özümsenerek uygulamaya konulup üretimi gerçekleştirilen ürünlerin her bir bileşeni, tasarımı, fonksiyonları, ısı kaynakları, mekanik bileşenleri varsa hidrolik bileşenleri kısacası her bir parçasının tasarım ve uygulamasının bir bütün olarak değerlendirmeye alındığı düşünülmeli ve makine üzerindeki her sistemin denetlendiği göz ardı edilmemelidir.
Alev sızdırmaz özelliği olmayan makine ve ekipmanlar, grizu gibi metan gazının hava ile karışmasında patlamaya neden olmaktadır. Bu tür felaketleri önlemek için Avrupa Birliği’nin 94/9/EC (Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizat ve koruyucu sistemler ile ilgili yönetmelik) ATEX direktifi yayınlanmış ve bu direktifin her bir maddesine uygun olacak şekilde makine üretimine Barkom Grup olarak tarafımızdan 2017 yılı itibari ile başlanmıştır. 2014/34/AB (güncellenen ismi ile) ATEX yönetmeliği kapsamında ex-proof cihaz (Potansiyel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanan, üretilen ekipman ve koruyucu sistemler) üreten imalatçıların Türkiye de dahil Avrupa ülkelerinde serbest dolaşım için ürünlerde bulunması gereken CE işaretini basabilmesi için ATEX belgesine sahip olması bir zorunluluk halini almıştır. Özellikle grizulu madenlerin ister temiz hava isterse kirli (grizulu) hava olsun tamamında alev sızdırmaz alet kullanılması zorunludur. Çünkü ani bir metan gazı yayılmasında (degaj) temiz hava yollarına kadar grizu uzanabilmektedir.
Yazının tamamı Madencilik Türkiye Dergisi 109. sayı 36-42. sayfalardadır.
Yazının devamını buradan okuyabilirsiniz.
