“Müteahhitler ve maden firmaları her proje için en yüksek verimliliği ve metre başına en düşük maliyeti elde etmek için takım dizilerine güveniyorlar.”
Üstten darbeli bitleri satın alırken, belirli zemin koşulları için tasarlanmış yüksek kaliteli bir ürün seçmek, bit başına daha fazla metre elde etmek için sadece ilk adımdır. Bitlerin uygun şekilde kullanılmasını ve bakımını sağlamak, verimli ve yüksek bir ilk yatırım geri dönüşü elde etmek için kritik öneme sahiptir.
Buton Bit Aşınmaları Neden Önemlidir?
Bitin butonları keskin olduğunda, kayaya aktarılan darbe enerjisi optimum seviyede olur ve buna bağlı olarak belirlenen delgi parametreleri için maksimum penetrasyon ve kayaçta verimli bir deformasyon oluşur.
Butonlarda (tungsten karbür uçlar) düzleşmeler oluştukça, enerji kullanımı artık optimize edilmez ve bu da daha düşük bir penetrasyon oranı ve daha düşük üretime yol açar. Butonlar aşındıkça, bit kayayı kırmada daha az etkili hale gelir ve enerji daha geniş bir yüzey alanına yayılır. Delinmek istenen ana kayaç kesilmektense/kırılmaktansa bunun yerine daha önce deforme edilmiş olan yüzeyler öğütülür, daha küçük taneli parçacıklar oluşur. Enerji el değmemiş kayacı kırmak için kullanılamadan matkap dizisine geri yansıtılır. Bu yansıyan enerji, takım dizisi üzerindeki yüklerin artmasına katkıda bulunur. Genel bir referans olarak; buton yüzeyinde oluşmuş olan düzlükler buton çapının 1/3’üne ulaşmadan önce butonların yenilenmesi penetrasyon oranını/üretkenliği koruyacak, maksimum bit kullanımı sağlayacak ve tüm delgi dizisinin ömrünü uzatacaktır.
Buton yüzeyinde oluşmuş olan düzleşmelerin devam eden operasyon içerisinde daha çok ilerlemesine izin verilirse, verimlilik ve penetrasyon oranı daha da düşer. Bu durumda, butonlara temas eden kayanın çoğu yeniden delinerek öğütülür ve bitin çelik yüzeyi kuyu tabanı (sert kayaç) ile temas edebilir. Daha az miktarda ve daha küçük boyutta kayaç sedimanı (kırıntı) üretilir ve enerjinin büyük kısmı matkap dizisine geri yansıtılır. Bu da tüm delgi dizisinin ömrünü azaltır ki bu; delikte doğrultu sapması, makine bileşenlerinde aşınma ve yıpranmayı arttırır ve genel olarak daha yüksek işletme maliyetlerinin asli sebeplerinden bir tanesi olur.
Buton bitlerin aşınma modelleri, zemin tipine ve delme parametrelerine bağlı olarak değişir:
Çeper (Çap) Aşınması
Eğer kum taşı ve kuvarsit gibi sert zeminlerde delgi yapılıyor ve delgi sırasında aşırı rotasyon uygulanıyor ise aşınma bit çeperinde daha büyük oranda olma eğilimindedir. Böylece butonlar bileylenmiş ve keskin halde ise bit çeperinin çapı bitin gövdesinin çapından daha küçük ya da eşit hale gelmiş olur. Bu durumda bit delikte sıkışma eğilimi gösterir. Operatörler biti yenisi ile değiştirmeyi ya da çeper butonlarını yenileyerek biti eski haline getirmeyi düşünmelidirler.
Gövde Yıkanması
Aşındırıcı olmayan zeminlerde delgi yaparken, buton aşınması minimize olur ve delgi aralıkları muhtemelen uzar. Bu, bit etrafından sürekli kırıntı çıkmasına ve buna bağlı olarak gövde yıkaması da denilen çelik gövdenin karbür butonlardan daha hızlı aşınması durumunu ortaya çıkarır. Benzer bir aşınma, deliği stabilize etmek veya geri çekme sırasında deliği açık tutmak için sürekli delik temizliği yapılması ve yeniden delinmesinin gerekli olduğu kırık ve gevşek formasyonlarda da meydana gelir.
Yazının devamını buradan okuyabilirsiniz.
