06 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ili Pazarcık ilçesi merkezli 7,7 ve Elbistan ilçesi merkezli 7,6 büyüklüğünde asırların felaketi niteliğinde iki büyük deprem meydana gelirken söz konusu depremler, bu illerimizde ağır yıkımlara neden oldu.
Depremzede yurttaşların yaşam standartlarını tedricen de olsa iyileştirmek amacıyla yeni deprem konutlarının inşaatları için yetkililerce hızlıca yıkım ve enkaz kaldırma çalışmalarına girişilirken, eş zamanlı olarak da yeni yerleşim alanlarında inşaat faaliyetlerine başlandı. Tüm bu faaliyetlerin daha sistematik bir yaklaşımla yönetilmesi amacı ile geç ve eksik de olsa çeşitli disiplinlerden bilim insanı ve uzmanlardan oluşan “Türkiye Ulusal Risk Kalkanı” kurulu oluşturuldu.
Patlayıcı Mühendisliği Derneği yaşanan felaketin ardından kentsel yenileme sürecinin afet öncesi ve sonrasında; riskli yapıların yıkımı ile sağlam kaya birimlerin bulunduğu lokasyonlarda oluşturulacak bina ve tesislerin temel-altyapı kazılarında “Patlayıcı Mühendisliği” uygulama ilkelerinden yararlanılması; teknik, ekonomik yapılabilirlik yanında iş güvenliği ve çevre dostu yaklaşım açısından da zorunlu olması gerektiğini açıkladı.
Dernekten yapılan yazılı açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Ne yazık ki “Türkiye Ulusal Risk Kalkanı” kurulunda; son zamanlarda metro, otoyol, baraj, boru hattı inşaatları ile madencilik başta olmak üzere ülkemizin imar ve inşa faaliyetlerinde önemli hizmetlerde bulunan “Patlayıcı Mühendisliği” uzmanlık alanına yer verilmediği anlaşılmaktadır.
Deprem bölgemizde bu aşamada hızla gündeme gelen üç yüz binden fazla orta-hafif hasarlı binanın yıkımı ve 600 binden fazla binanın yeni yerleşim alanlarında inşaatı oldukça büyük hacimlerin hareketini gerektirecektir. Bu faaliyetlerin teknik, ekonomik yapılabilirlik sınırları içinde hızla gerçekleştirilmesi için “Patlayıcı Mühendisliği” ilke ve uygulamaları ile yönetilmesi gerekmektedir.
Ancak bu alandaki faaliyetlerin koordinasyonu ile uygulamaya yönelik karar süreçlerinin bilimsel ölçülere dayandırılması da göz ardı edilmemelidir. Bu nedenle gelecekte bu alanda yeni sorunların yaşanmaması için yetkili kurum ve kuruluşların dikkatini aşağıdaki hususlara çekmek isterim.
Yapılması Gerekenler
- En kısa sürede “Türkiye Ulusal Risk Kalkanı” modelinde “Patlayıcı Mühendisliği” uzmanlık alanına yer verilmelidir.
- Yıkık ve çok ağır hasarlı binaların yıkım ve enkaz kaldırma çalışmalarının klasik makinalı yıkım tekniği ile yapılması zorunludur.
- Artçı depremlerin sürmekte olduğu dikkate alındığında Çok ağır hasarlı yapıların yıkımında can ve mal güvenliği açısından kesinlikle patlayıcı ile bina yıkımından kaçınılmalıdır.
- Orta hasarlı yapıların yıkımını hızlandırmak amacıyla, her bir yapının hasar durumu yeniden uzman bilirkişilerce tanımlanmak suretiyle patlayıcı mühendisliği ilkeleri kontrollü olarak uygulanmalıdır.
- Kontrollü patlatmalı yapı yıkım uygulamalarında da risk analizi esaslı uygun yıkım yöntemleri seçilmelidir.
- Yeni yerleşim lokasyonlarındaki sağlam kaya birimlerinde temel ve alt yapı kazılarında mutlaka “Patlayıcı Mühendisliği” ilkeleri uygulanmalıdır.
- Patlatmalı bina yıkımı konusundaki mevzuat, boşaltılmış, izole edilmiş olan deprem alanlarındaki bina ve tesisler için esnetilmelidir. Bu amaçla ilgili tüzük ve yönetmeliklerde gerekli revizyonlar hızla yapılmalıdır.
- Tüm bu iş ve işlemlerle ilgili karar süreçleri; “Patlayıcı Mühendisliği” uzmanlık alanıyla genişletilmiş olan “Türkiye Ulusal Risk Kalkanı” modeli çerçevesinde yönetilmelidir.”
PATLAYICI MÜHENDİSLİĞİ DERNEĞİ
YÖNETİM KURULU ADINA
Prof. Dr. ALİ KAHRİMAN
