Cengiz Holding iştiraklerinden Eti Bakır çatısı altındaki Mardin Mazıdağı tesisleri, dünyada madencilik teknolojileri alanında literatüre girmeyi başardı. Bakırın yan ürünü pirit konsantresinden kobaltı geri kazanan dünyanın ilk ve tek merkezi olan Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri, dünya kobalt üretiminin yüzde 2’sini tek başına karşılar hale geldi.
Akşam Gazetesi’nden Aydın Türkmen imzalı habere göre tesisin üretiminde geldikleri son noktayı anlatmak üzere Eti Bakır Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri’nde basınla bir araya gelen Genel Müdür Emre Kayışoğlu “Mazıdağı’nda bugüne kadar Türkiye’de hiç üretilmemiş olan kobalt üretilerek, ülkemiz dünyanın sayılı üretici ülkeleri arasına girdi.” dedi.
Mazıdağı’ndaki tesiste; Kastamonu’nun Küre ilçesinde çıkarılan bakırın yan ürünü olan pirit işlenerek kobalta dönüştürülürken, Kayışoğlu “Dünyada bu kadar entegre bir tesis hem gübre tesisi hem metal geri kazanım tesisi bir arada yok.” dedi.
Kayışoğlu, “O yüzden yabancıların çok ilgisini çekiyor. Dünyanın her yerinden tesisi görmek için geliyorlar.” diye konuştu. Çevre konusunda dünya standartlarına tam uyum sağlayan arıtma atık bertarafı ve depolama tesislerinin olduğunu anlatan Kayışoğlu “Eti Bakır’ın Küre işletmesinin atık ürünü olan pirit konsantresi, Mazıdağı’nda yılda 2.000 ton katot bakır, 2.530 ton çinko karbonat (1.250 ton metal karşılığı) ve 6.740 ton kobalt karbonata (2.500 ton metal karşılığı) dönüşüyor.” dedi.
Kayışoğlu, “Fabrika sayesinde yılda 350 milyon dolarlık gübre ithalatı ve 270 milyon dolarlık metal ithalatı ikame edilir hale geldi.” şeklinde konuşurken, Mazıdağı Tesisi’nin aynı zamanda yaklaşık 1,2 milyar dolarlık yatırım bedeliyle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun en büyük özel sektör yatırımı olma unvanını taşıdığını, yüzde 90’ı bölgeden olmak üzere tesiste 1.500 kişinin çalıştığını belirtti.
Yürüttükleri AR-GE çalışmaları hakkında da bilgi veren Emre Kayışoğlu, “Mazıdağı’ndaki AR-GE laboratuvarı, bugün katma değerli maden teknolojileri alanında Türkiye’nin sembol merkezlerinden biri konumunda. Halihazırda üretilmekte olan kobalt ve çinkonun saflaştırılarak katma değerinin artırıldığı laboratuvarda, nikel, manganez, lityum ve nadir toprak elementlerinin üretilmesi ve saflaştırılması için çalışmalar yürütülüyor.” dedi. Aynı zamanda atıl vaziyetteki otomobil, telefon ve bilgisayar bataryalarından çıkarılan kobalt, nikel, lityum ve manganezi de ekonomiye geri kazandırmayı amaçladıklarını anlatan Kayışoğlu, “Şu an için kobalt ve nikelde bu işlemi başarıyla uygulayabilen tesis, lityum ve manganez için de çalışmalarını sürdürüyor. Şu anda dünyada bu 4 elementi batarya tozundan ayrıştırabilen tesis sayısı çok sınırlı.” diye konuştu.
Mazıdağı geri kazanım tesisinde atıklardan; kobaltı, çinkoyu, bakırı ve demiri ayrıştıran tesis, kullandığı elektriğin de yüzde 70’ini proses sırasında ortaya çıkan atık ısıdan sağlıyor. Bunun yanında kurulumu tamamlanmak üzere olan 52 MW kurulu güce sahip GES’le birlikte ise kullanılan enerjinin tamamının yenilenebilir enerjiden karşılanması amaçlanıyor.
Mazıdağı işletmesinde, yılda 400.000 tonluk DAP gübre üretim kapasitesi bulunuyor. Fosfatlı kompoze (NPK) gübre üretiminin de yapıldığı tesiste üretilen gübre, yüksek verimlilik ve yerli hammadde sayesinde piyasadan daha ucuz fiyata satılarak Türk çiftçisi destekleniyor. Türkiye’deki gübre üretiminin %15’i Eti Bakır’ın Mardin ve Samsun’daki gübre fabrikalarından karşılanıyor.
