Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in katılımı ile 10 Mart 2020’de temeli atılan Türkiye Yerbilimleri Veri ve Karot Bilgi Bankası (TÜVEK), Türkiye’nin maden hafızasının oluşturulması ve sektörün hizmetine sunulması amacıyla kuruldu. TÜVEK, maden kaynaklarının aranması ve üretimi esnasında kamu ve özel sektör tarafından yapılan sondajlarda elde edilen karotların, numunelerin, jeolojik veri belgelerini bünyesinde arşivlenmesini sağlayacak.
İHA’da yer alan habere göre TÜVEK ile madencilik faaliyetleri kapsamında yapılan tüm çalışmalara ait fiziksel ve sayısal verilere kolayca ulaşılacak. Bu sayede, mükerrer çalışmaların önüne geçilerek emek, zaman ve maliyet tasarrufunun yanı sıra çevrenin korunmasına da katkı sağlanması amaçlanıyor.
TÜVEK Hizmet Binası, 372.493 metrekare yüzölçümlü arazi üzerinde toplam 4 etap halinde 10 yılda yapılması planlandı. Bunun yanı sıra 26 bin metrekarelik kapalı alana TÜVEK Hizmet Binası 1. Etabı 421 günde tamamlanarak devreye alındı. TÜVEK’in mevcut etabı yaklaşık 4,5 milyon metre karot saklama kapasitesine sahip. TÜVEK’in en önemli özelliklerinden biri de yerli ve milli çevrim içi TÜVEK Bilgi Sistemleri (TÜVEKBS) yazılımı. Bunun yanı sıra TÜVEK, bilgi sistemine, entegre etiketleme-adresleme sistemi ve nokta bazlı jeokimyasal analiz teknolojisine sahip.
Çin ve Norveç’in yaklaşık 7 katı karot arşiv kapasitesine sahip TÜVEK, dünyada depolama kapasitesi olarak Güney Avustralya Karot Araştırma Kütüphanesi’nden sonra ikinci sırada yer alıyor.
Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü Çevre Araştırmaları Daire Başkanı Ayten Cesur, İHA muhabirine yaptığı açıklamada, TÜVEK sayesinde, Türkiye gelinde mükerrer sondajların önüne geçilerek emek, zaman ve maliyet tasarrufu sağlanacağını kaydetti. TÜVEK’te kullanılan yazılımların tamamen Türkiye’ye ait olduğunu aktaran Cesur yerli ve milli bilgi sistemi ile üretilen bütün bilgiler Türkiye’de kalacağını söyledi. Cesur ayrıca TÜVEK sayesinde Türkiye madenciliğinin milli kütüphanesini oluşturacaklarını ifade etti.
Cesur, Karot’un, yer altı özelliklerinin belirlenebilmesi için yer altından sondajlarla alınan kayaç numunesi olduğu bilgisini verdi.
MTA Çevre Araştırmaları Daire Başkanı Cesur, Türkiye Yerbilimleri Veri ve Karot Bilgi Bankası (TÜVEK), 1 Ocak 2018’de Maden Kanunu’na ek madde ile Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) koordinasyonun ve MTA bünyesinde kurulmuş bir kuruluş olduğunu kaydetti.
TÜVEK Hizmet Binası’nın 373 bin metrekare yüzölçümüne sahip arazide, 4 etap şeklinde toplamda 10 yılda tamamlanması planlanan bir proje olduğu bilgisini veren Daire Başkanı Cesur, “Mevcut inşaatımızın büyüklüğü yaklaşık 26 bin metrekare kapalı alana sahip. TÜVEK’teki çalışmalarımız 10 Mart 2020 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Fatih Dönmez’in katılımında temel atma süreciyle başladı. Ayrıca 421 gün gibi kısa bir sürede tamamlandı” dedi.
TÜVEK sayesinde, kamu kurum-kuruşları ve özel sektöre ait madencilik verilerinin tamamının uluslararası standartlarda saklanabileceğini ifade eden Cesur, “Sadece mevcut etabında yaklaşık 4,5 milyon metre karot arşivleme kapasitesine sahip olan TÜVEK ile ülkemiz madenciliğinin milli kütüphanesini oluşturacağız.” diye konuştu.
Cesur, TÜVEK sayesinde, kamu ve özel sektörün büyük maliyetlerle elde ettiği sondajlara ait numunelerin jeolojik veri ve dokümanların çağın en modern şartlarında depolanmasını sağlandığını söyledi.
TÜVEK’in en önemli özelliğinin, yerli ve milli, e-Devlet entegrasyonlu çevrimiçi TÜVEKBS yazılımı olduğunu belirten Cesur, “Bunun yanı sıra TÜVEKBS’ye bağlantılı çalışan, RFID karekod etiketleme ve adresleme sistemi ve son olarak da nokta bazlı jeokimyasal analizleri ve fotoğraflama teknolojisi.
Türkiye Yerbilimleri Karot ve Bilgi Bankası’nın işleyişini anlatan Cesur, şöyle devam etti: “TÜVEK sistemi şu şekilde işliyor. Öncelikle bakanlık eliyle madencilik üzerine yetkilendirilmiş kişiler aracılığıyla sondajlara ait her türlü veri TÜVEKBS portalına giriliyor. Bu veriler, uzman personel tarafından değerlendiriliyor ve jeolojik öneme sahip numuneler seçiliyor. Seçilen karotların TÜVEKBS üzerinden randevusu alınarak depoya ulaştırılması sağlanıyor. Karotlar burada RFID etiketleme sistemi ile kayıt altına alınıyor. Ardından, özel hazırlanmış raflarda sistematik olarak raflanıyor. Sonrasında, yoğun çözünürlüklü fotoğraflama işlemlerine tabi tutuluyorlar. Son olarak da nokta bazlı jeokimyasal analizleri yapılıyor. Bu analiz cihazı ile fiziksel tahribat oluşturmadan yaptığımız analizler talep halinde yapılıyor. Biz bu analizlerle depolama sisteminin yanında ilave hizmet olarak mevcut analiz ilerlemesini dakikalar içinde kontrol ederek anlık veri alabiliyoruz.”
TÜVEK’te kullanılan yazılımların tamamen Türkiye’ye ait olduğunu aktaran Cesur, “TÜVEKBS yazılımı sıfırdan itibaren Türkiye gelinde yapılan sondaj çalışmalarına ve dünyadaki standartlarına bağlı kalarak geliştirildi. TÜVEKBS ile üretilen bütün bilgiler Türkiye’de kalacak. Güvenli bir şekilde saklanacak ve istenildiğinde verilere ulaşım gerçekleştirilecek.” ifadelerini kullandı.
TÜVEK’in, uluslararası standartlarda dünya genelinde uygulanan bütün sistemlerle rekabet edilebilecek özellikte olduğunu dile getiren Cesur, “TÜVEK dünyadaki en büyük karot saklama depoları ile kıyaslandığında Avustralya’dan sonra ikinci sırada yer almaktadır.” dedi.
