2020 yılının ilk döneminde 6 bin dolar seviyelerinden işlen gören bakır cevheri, tüm dünyayı etkileyen Covid-19 salgınının ilk dalgasının ardından Mart ayında 4 bin 250 dolara kadar geriledi. Piyasalarda atılan “normalleşme” adımlarının ardından hızla artış eğilimine giren bakır fiyatları günümüzde Londra Metal Borsası’nda ton başına 6 bin 830 dolardan işlem görüyor. Bakırın şu anki fiyatlaması uzmanlar tarafından tarihi zirve olarak değerlendirilirken Citi Group, bakır fiyatlarının 2021 yılında 8 bin dolara çıkabileceğine yönelik öngörülerde bulundu.
Habertürk Gazetesi’nden Olcay Aydilek’in TOBB Türkiye Maden Meclisi Başkanı İbrahim Halil Kırşan ile gerçekleştirdiği röportajda, uluslararası bakır piyasalarındaki son durum değerlendirildi. Kırşan, Covid-19 salgınının dünyadaki üretimin lokomotif gücü ve en büyük hammadde tüketicisi olan Çin’den yayılmasının ve buna bağlı olarak dünya ölçeğinde ekonomide çarkların yavaşlamasının altın ve gümüş hariç, emtia fiyatlarında olumsuz etkiye neden olduğunu belirtti
Kırşan, salgının başladığı 2019’un sonlarından 2020’nin ilk üç-dört ayında bakır başta olmak üzere kurşun, çinko, alüminyum ve nikel gibi birçok emtianın fiyatı yüzde 25-30’lara kadar gerilediğini kaydederken yılın başından bu yana yaşanan süreci şu şekilde özetledi: “Yılın başında 6 bin dolar seviyelerinde seyreden bakır fiyatları, salgında ilk dalganın yaşandığı Mart ayında 4 bin 250 dolar seviyelerine kadar inerek dip yaptı. Salgının Çin’de kontrol altına alınıp çarkların dönmesiyle beraber tedrici bir yükselme ile önce 5 bin doların üzerine çıktı. İzleyen aylarda hızlı bir yükselmeyle Haziran–Temmuz ayında 6 bin dolarların üzerine yükseldi. Günümüzde bakır, son dokuz ayın zirvesine çıkarak Londra Metal Borsası’nda 6 bin 830 dolardan işlem görmektedir. Bakır metali böylelikle 2018 yılı Haziran ayından beri en yüksek seviyesine ulaşmıştır.”
Dünyadaki en büyük bakır üreticileri arasında Şili, Çin, Peru, ABD, Kongo, Avustralya ve Rusya gibi ülkelerin olduğunu hatırlatan Kırşan, önümüzdeki yıllarda bakır arz/talebindeki gelişmeler için şu cümleleri kullandı: “Uzmanlarca yapılan tahmin ve projeksiyonlara göre bakır talebindeki artışa bağlı olarak bakır üretimi, 2020-2023 döneminde yıllık ortalama yüzde 5,4 oranında artış göstererek 25 milyon tona ulaşacak. Dünyada bakır rezervinin azaldığı ve hatta önümüzdeki 50 yıl içinde Şili ve ABD’deki bakır rezervlerinin biteceği yorumları da yapılmaktadır.”
Kırşan, salgın dolayısı ile yaşanan krizin bakır piyasaları üzerine etkisine de dikkat çekti. Bakır fiyatlarının özellikle kriz zamanlarında yükseldiğine dikkat çeken Kırşan, bu dönemlerde kâğıt paraya olan güvenin azalmasıyla beraber güvenli liman olarak görülen emtialara (altın, gümüş, bakır) yönelindiğini kaydetti ve örnek olarak 2011 yılındaki global krizden sonra artan bakır yatırımını ve bakır fiyatlarını gösterdi.
Yakın zamanda benzer bir yükselişin altın ve gümüş fiyatlarında yaşanması hatırlatıldığında ise Kırşan şu açıklamalarda bulundu: “Bakır, piyasalarda altın ve gümüşten sonra en çok işlem gören üçüncü emtia konumundadır. Londra, Şanghay ve New York borsalarında işlem gören toplam bakır stokları, Kasım 2012’den beri en düşük seviyelere gerilemiştir.
Çin’de salgın kontrol altına alındıktan sonra çarkların dönmesiyle beraber pozitif sinyallerin gelmesi, Çinli firmaların yüksek kârları ile artan siparişleri ile ABD dolarının uluslararası piyasalarda diğer para birimleri karşısında değer kaybetmesi, son zamanlardaki bakır fiyatlarının artışında önemli rol oynamaktadır.
Dünya üzerindeki bakır üretiminin yaklaşık yarısının Çin ekonomisi tarafından tüketildiği dikkate alınırsa bakır fiyatlarında temel etmenin Çin kaynaklı olduğu daha iyi anlaşılır. Spesifik bir örnek verecek olursak Çin’de otomobil satışlarının Mayıs ayında, geçen yıla göre yüzde 17 yükselmesi bu durumu gözler önüne sermektedir.”
Bakır fiyatlarının daha da artacağı yönündeki tahminler ile ilgili Kırşan, şu yorumlarda bulundu: “Dünyada bakıra bağlı tedarik zincirindeki aksamaları da dikkate alacak olursak Covid-19 sonrası dönemde bakır talebinin güçlenerek devam etmesi beklenmektedir. Bu da bakır fiyatlarında yukarı doğru eğilimin gelecek aylarda da devam edeceğini göstermektedir.”
