Türkiye’de bir ilk olacak olan Bor Karbür Tesisi’nin temel atma töreni Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in katılımıyla Balıkesir’in Bandırma ilçesinde gerçekleştirildi.
İlk etapta 1000 ton/yıl kapasiteyle devreye girecek olan ve yatırım tutarı yaklaşık 70 milyon dolar olan tesiste, zırh üretimi ve nükleer başta olmak üzere farklı sektörlerde kullanılan bor içerikli ürünler üretilecek. TRBOR Bor Teknolojileri AŞ adı altında faaliyet gösterecek şirketin yüzde 33 hissesi Eti Maden İşletmelerinde yer alırken şirkette pay sahibi olan bir diğer kuruluş ise T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı’nın yüzde 100 iştiraki olan SSTEK Savunma Sanayi Teknolojileri AŞ’dir.
Fatih Dönmez’in “Rezerv Kadar Pazar” hedefi kapsamında temelini attığı Bor Karbür Bandırma Tesisleri için düzenlenen törene, Balıkesir Valisi Ersin Yazıcı, Eti Maden Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Serkan Keleşer ve Çinli CMEC Şirketi Başkan Yardımcısı Fung Yanshui ile çok sayıda davetli katıldı.
Temel atma töreninde konuyla ilgili bir konuşma gerçekleştiren Dönmez, “Hükümetimiz döneminde bor madenciliğinden, bor kimyasalları üretimine geçiş yaparak başlattığımız değişimi, şimdi ileri teknoloji bor ürünlerine geçerek katma değeri daha yüksek, stratejik bir yapıyla taçlandırıyoruz” dedi.
Türkiye’nin dünya bor rezervinin yüzde 73’üne, dünya bor pazarının ise yüzde 59’una sahip olduğunu vurgulayan Dönmez, “Bu bizim için asla bir ölçü değildir. Çünkü ne kadar kaynağa ya da ne kadar rezerve sahip olduğumuzun bir önemi yok. Günün sonunda bu kaynakları işleyerek artı değer haline getirecek bir altyapıya sahip miyiz önemli olan bu. Türkiye artık kendi madenini kendi teknolojisi, kendi insan kaynağı, kendi bilgi ve birikimiyle işleyecek. Bor başta olmak üzere madencilik, kalitesiyle dünyada Türkiye’nin adıyla birlikte anılan sektörlerin başında gelecek. Bor üretiminde yeni inovasyon anlayışımızı ‘bora dayalı sektörlerde stratejik iş birlikleri geliştirerek büyümek’ olarak belirledik. Artık büyük hedeflere yürüyen bir Türkiye var. Bu yürüyüşe her sektör her marka her kurum en büyük desteği vermek zorunda. Eti Maden de bugün burada güzel bir adım attı ve bor karbür tesisiyle ülkemize önemli bir yatırımı kazandırmış oldu.” ifadelerini kullandı.
Dünya piyasasında stratejik öneme sahip olan borun savunma sanayiinden cam sektörüne, seramikten tarıma ve temizlik ürünlerine kadar pek çok alanda kullanıldığını ifade eden Dönmez, bu alanda daha fazla katma değerli üretimle bor pazarındaki liderliğin teknolojiyle pekiştirileceğini söyledi. Dönmez sözlerini şöyle sürdürdü: “Milli Enerji ve Maden Politikamızın üç sac ayağından biri olan yerlileştirme işte bu yüzden çok önemli. Enerji teknolojilerindeki bu yerli dönüşümü sağlamak için önemli adımlar attık. Enerji ve madenciliğin her alanında yerli insan kaynağı, yerli teknoloji ve yerli uç ürün diyerek köşe taşlarımızı diktik. Türkiye, enerjide geçiş ülkesi ya da ham madde tedarikçisi olmanın ötesinde büyük bir potansiyele sahip. Enerji teknolojilerinin üretildiği ve ihraç edildiği bir ekosistemle ancak bu jeopolitik güç bir üstünlüğe dönüşebilir. Bu yüzden enerji teknolojilerinin yerlileştirilmesi bizim için hayati önem taşıyor. Bugün savunma sanayinde yaşanan teknolojik dönüşüm kendi kaynağımıza döndüğümüzde neleri başarabileceğimizin, yerli ve milli teknolojiyle nerelere gelebileceğimizin en güzel örneğini ortaya koyuyor. Savunma sanayinde yerlilik oranı yüzde 70’lere ulaştı. Önemli bir ihracat kalemi haline geldi.
Bugün ileri teknoloji bor üretiminde ilk adımını attığımız bor karbür tesisimiz, milli enerji milli savunmaya en büyük desteği verecek, gücümüze güç katacak. Bandırma’daki tesisimizde üreteceğimiz bor karbür düşük yoğunluğu ve yüksek ısıya dayanma özelliği ile savunma sanayimizin yerlilik oranının artırılmasına da büyük oranda katkı sunacak. Bor karbür yüksek sertlik ve mukavemet/yoğunluk oranının kritik olduğu taktik araçlar, helikopterler, uçaklar, top namlusu, askeri kıyafetler ve personel koruyucu yeleklerin zırhlanması gibi askeri amaçlı malzemelerde yoğunlukla kullanılacak. Bunun yanı sıra aşınmaya dayanıklı makine ve seramik parçalarının üretiminde ve nükleer uygulamalarda da bor karbürü kullanacağız. Yaptığımız bu stratejik dönüşümle ülkemize sağlanan katma değer; bor karbür gibi ürünlerde 150 katına, bu ürünlerin kullanıldığı zırh yapımında 500, nükleer gibi sektörlerde ise 2000 kata kadar çıkabiliyor.
İleri teknolojili ürünlerin üretiminde kullanılan bor karbürün kamu-özel iş birliği içerisinde gerçekleştirilmesi amacıyla Savunma Sanayi Başkanlığı ve Bakanlığımızın öncülüğünde; savunma sanayi şirketlerimiz, Dünya Bor Lideri Eti Maden ve yine savunma sanayi alanında faaliyette bulunan özel sektörün katılımıyla TRBOR Bor Teknolojileri AŞ şirketini kurduk. Söz konusu şirkete Eti Maden yüzde 33 pay ile iştirak etti. Tesis ilk etapta yılda bin ton kapasiteyle bor karbür üretimi gerçekleştirecek. Yatırım tutarı 70 milyon dolar olan tesisi, 24 ay gibi kısa bir sürede tamamlamayı planlıyoruz inşallah. Tesisimizde 250 kişiyi de istihdam edeceğiz. Sözlerimi bitirmeden önce dünya bor sektöründe lider olmamızda emek harcayan herkese teşekkür etmek istiyorum.”
Eti Maden Genel Müdürü Serkan Keleşer törende gerçekleştirdiği konuşmada bor madeninin yirmi yıllık dönüşümüne vurgu yaparak şunları söyledi: “20 yıl önce yaptığımız satışlarda ton başına 150-200 dolar kazanıyorduk. 20 yıl içinde geldiğimiz noktada boru rafine ürün olarak satar duruma geldik. Böylece 150-200 dolar olan rakamı 500-600 dolarlara çıkardık. Eti Maden olarak bugün 32 tesiste 17 çeşit ürün satıyoruz. Bugün burada açılışını yaptığımız tesis, ülkemiz için son derece önemli bir tesistir. Bor karbür yeryüzünde elmastan sonra gelen en sert ve dayanıklı malzemedir. Bu tesis sayesinde elde edeceğimiz bor karbür tozlarıyla kişisel zırhlama, helikopter koltukların ve tanklarda zırhlanma yapılabilecek. Böylece 20 yıl önce bir birim değer kazandığımız boru dörde, oradan 200’e, bu ürünlerle 2 bine, nükleer santral için kullanılacak malzemeyle 4 bin katına çıkaracağız. En iyi savunma üretimdir diyor ve Eti Maden’in en iyi bildiği iş olan üretimle geleceğe doğru adımlar attığımızı belirtmek istiyorum.”
CMEC Şirketi Başkan Yardımcısı Fung Yanshui törende yaptığı konuşmada CMEC’nin olarak 40 yıllık bir deneyime sahip olduklarını vurgulayarak, “Eski bir Çin atasözü binlerce kilometrelik bir yolculuğun tek bir adımla başladığını söyler. Bizler Türkiye pazarında yatırım ve proje yapmaya dün olduğu gibi yarın da devam edeceğiz” dedi.
