İstanbul’da gerçekleştirilen Enerjide Türkiye Yüzyılı Zirvesi’nde kurum faaliyetleri hakkında bilgi veren Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürü Serkan Keleşer, bor pazarı, kurumun diğer projeleri ve gelecek hedefleri hakkında önemli açıklamalar yaptı.
Keleşer sözlerine bor cevherimizin kalitesi ile başlarken, “Dünyada 4,5 milyar ton bor rezervi mevcut. 3,3 milyar tonu yani yüzde 73’ü bizim topraklarımızda. Ancak rezervin çok olmasından ziyade en kaliteli cevherin bizde olması önemli. Kalitesi işin ticaretini etkileyen en önemli konu. Elde edilen ürünün saflığa ulaşabilmesi için ekstra maliyet yapılması gerekirken bizdeki kalite ile maliyet avantajına sahibiz” şeklinde konuştu. Borun bir borsasının olmadığının altını çizen Keleşer, fiyatın tamamen alıcı ve satıcı arasında oluştuğu bilgisini verirken, borun kullanıldığı ürünlerde yalnızca yan ürün olduğu için ikamesinin de olduğunu, bor ürünlerinin fiyatının arttırılması ya da üretilmemesi durumunda yerine başka ürünlerin kullanılabilmesinden dolayı ticaretinin kolay olmadığını vurguladı.
Dünyada yılda 4 milyon ton bor tüketildiğini ve bunun parasal değerinin yaklaşık 2 milyar dolar olduğunu anlatan Keleşer, Türkiye’nin dünyadaki bütün bor ihtiyacını karşılayacak üretim yapması halinde elde edeceği cironun en fazla 2 milyar dolar olabileceğine dikkat çekti. Keleşer, “Global bor üretim kapasitesi yıllık 5,7 milyon ton civarında. 4 milyon ton tüketim ve 20’den fazla üretici var. Piyasa oldukça rekabetçi. Dünya bor ürünlerini tamamen bizden almak zorunda değil. Satış yapmak için uğraştığımız önemli müşterilerimiz var. Bu konuda çok büyük emek harcıyoruz.” şeklinde konuştu.
Bor kimyasalları üretimi ve satışı hakkında bilgi verdikten sonra Eti Maden’in güncel projelerinden de bahseden Keleşer; ”Bor karbür üretim tesisini Şubat ayında açacağız. Bor karbür üretimi ile boru artık katma değerli ürünlere dönüştürmeye başlıyoruz. Bu ürün elmastan sonra en sert üçüncü malzeme. Bu ürünün tonu 35-45 bin dolar. Bor, içerisine katıldığı ürünlerin dayanımını arttırıyor ve enerji verimliliği elde ettiriyor. Örneğin roketlerde yanmanın ve basıncın olduğu bölümde kullanılan nozulda bor kullanılıyor. Bu nozulun ton olarak değeri 4,1 milyon dolara tekabül ediyor. Bu noktada bor artık yan ürün olmayıp ana girdi olarak ortaya çıkıyor. Ayrıca savunma sanayi için üretilen roket kumlama nozulu fiyatı ton bazında 2,7 milyon dolar. Torna frezenin ucunun ton bazında fiyatı 1,2 milyon dolar ediyor. Bunlar yüzde yüz bor karbürdür.
Bunu kaliteli yapmak için kaliteli ürün lazım. Kaliteli ürün ise Eti Maden’de… Dünyanın en kaliteli bor cevheri, dünyanın en kaliteli borik asidi, dünyanın en kaliteli bor karbür tozu ile dünyanın en kaliteli roket nozulunu yapabilirsiniz.
Bor karbürün dünyada kullanıldığı sektörlerin toplam pazar payı 60 milyar dolar. Eti Maden dünyanın yıllık ihtiyacı olan 4 milyon ton boru üretip satsa 2 milyar dolar ediyor ama katma değerli ürünler ürettiğinde önünde devasa kapılar açılıyor.” diyerek kurumun katma değerli ürün projelerinin önemine vurgu yaptı.
“5 yıl sonra bor ürünleri ihracatımızı 5,10,20 milyar dolar olarak göreceksiniz” diyen Keleşer; “Biz Eti Maden ve Türkiye olarak başka bir lige geçiyoruz. Bor karbür tesisini açtıktan sonraki süreçte ‘Bor Piyasasında Artık Türkiye’nin Borusu Öter’ diyoruz” ifadelerini kullandı.
Daha sonra lityum konusuna değinen Keleşer bor cevherinin içerisindeki lityum varlığından söz ederek; “Boru işlediğimizde 433 bin tonluk sıvı atığın içinden kendi bünyemizdeki Ar-Ge çalışmalarımızla 600 ton lityum elde ettik. Sıvı atıktan 44 bin 500 ton yine deka dediğimiz satılabilir bir bor ürünü elde ettik. Ayrıca 390 bin ton 90o derecede saf su el ettik, tekrar sisteme besledik ve atık 47 bin tona düştü. 500 ton da katı atık oldu. Yani 433 bin ton atığın yüzde 85’ten fazlasını geri kazandık. Bunu pilot tesiste başardık. Bu Mart ayında da Kırka’ya 600 ton, Bandırma’ya 100 tonluk tesis kuruyoruz.” şeklinde konuştu.
Nadir toprak elementleri konusunda da bilgiler aktaran Keleşer, “Eskişehir Beylikova’daki saha, Çin’de bulunan en büyük sahadan sonra dünyanın en büyük ikinci sahası. Mart ayında da bu sahada 1200 tonluk pilot tesisin açılışını yapacağız.” dedi.
